भारतीय शेअर बाजारावर मंदीचे सावट: सेन्सेक्स आणि निफ्टीच्या घसरणीची कारणे आणि परिणाम भारतीय शेअर बाजारातील प्रमुख निर्देशांक, सेन्सेक्स आणि निफ्टी, सप्टेंबर 2024 पासून सतत घसरण अनुभवत आहेत. निफ्टी 50 निर्देशांकाने सप्टेंबरच्या शिखरापासून सुमारे 15% घसरण केली आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांच्या संपत्तीत $1 ट्रिलियनची घट झाली आहे。

सेन्सेक्स आणि निफ्टीच्या घसरणीची कारणे:

1. कमकुवत आर्थिक वाढ आणि कॉर्पोरेट नफा:
   • भारताची आर्थिक वाढ 6.4% पर्यंत मंदावण्याचा अंदाज आहे, जो चार वर्षांतील नीचांक आहे. यामुळे कॉर्पोरेट नफ्यात घट झाली आहे, ज्याचा परिणाम शेअर बाजारावर दिसून येतो
2. परकीय गुंतवणूकदारांची विक्री:
   • सप्टेंबरपासून परकीय गुंतवणूकदारांनी $25 अब्ज किमतीचे भारतीय शेअर्स विकले आहेत, ज्यामुळे बाजारावर दबाव वाढला आहे
3. उच्च मूल्यांकन:
   • निफ्टी 50 चा फॉरवर्ड 12-महिन्यांचा PE गुणोत्तर सुमारे 20 आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांच्या चिंतेत वाढ झाली आहे

1. जागतिक आर्थिक अस्थिरता:

जागतिक स्तरावर आर्थिक अस्थिरता वाढत आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण झाले आहे. अमेरिकेतील आर्थिक धोरणांमध्ये बदल, चीनमधील आर्थिक मंदी, आणि युरोपातील राजकीय अस्थिरता यामुळे जागतिक बाजारपेठांवर नकारात्मक परिणाम झाला आहे. या परिस्थितीमुळे भारतीय शेअर बाजारातही दबाव निर्माण झाला आहे.

2. परकीय गुंतवणुकीतील घट:

परकीय संस्थागत गुंतवणूकदारांनी (FIIs) भारतीय बाजारातून मोठ्या प्रमाणात निधी काढला आहे. फेब्रुवारी 2025 मध्ये, FIIs ने भारतीय इक्विटी मार्केटमधून 23,710 कोटी रुपये काढले आहेत. या निधीची बाहेरगमन बाजाराच्या घसरणीस कारणीभूत ठरली आहे.

3. कंपन्यांच्या तिमाही निकालांतील निराशा:

काही प्रमुख कंपन्यांचे तिमाही निकाल अपेक्षेपेक्षा कमी आले आहेत, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांचा आत्मविश्वास कमी झाला आहे. उदाहरणार्थ, HDFC बँकेचे निकाल निराशाजनक ठरले आहेत, ज्यामुळे त्यांच्या शेअर्समध्ये घसरण झाली आहे.

4. महागाई आणि व्याजदर वाढ:

देशांतर्गत महागाई दर वाढत असल्यामुळे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने व्याजदर वाढवण्याचे संकेत दिले आहेत. उच्च व्याजदरामुळे कर्ज घेणे महाग होते, ज्यामुळे उद्योग आणि ग्राहक खर्च कमी होतो, आणि शेअर बाजारावर नकारात्मक प्रभाव पडतो.

5. चलन मूल्य घट:

डॉलरच्या तुलनेत भारतीय रुपयाचे मूल्य कमी झाले आहे, ज्यामुळे आयात महाग होते आणि व्यापार तूट वाढते. या चलन मूल्य घटामुळे परकीय गुंतवणूकदारांचे परतावे कमी होतात, ज्यामुळे ते भारतीय बाजारातून निधी काढतात.

6. जागतिक व्यापार तणाव:

अमेरिका आणि चीन यांच्यातील व्यापार तणावामुळे जागतिक व्यापारात अनिश्चितता वाढली आहे. या तणावामुळे जागतिक अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम होतो, ज्याचा प्रभाव भारतीय बाजारावरही दिसून येतो.

7. तांत्रिक घटक:

सेन्सेक्सने सप्टेंबर 2024 मध्ये 86,000 चा उच्चांक गाठल्यानंतर, सध्याच्या घसरणीमुळे तांत्रिक दृष्टिकोनातून ‘करेक्शन’ किंवा सुधारणा म्हणून पाहिले जाऊ शकते. अशा सुधारणा सामान्यतः दीर्घकालीन वाढीसाठी आवश्यक मानल्या जातात.

8. गुंतवणूकदारांचा मानस:

सततच्या नकारात्मक बातम्या आणि अनिश्चिततेमुळे गुंतवणूकदारांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण झाले आहे. या भीतीमुळे ते आपले गुंतवणुकीचे निर्णय पुढे ढकलतात किंवा विद्यमान गुंतवणुकीतून बाहेर पडतात, ज्यामुळे बाजारावर अधिक दबाव येतो.

निष्कर्ष:

मार्च 2025 मध्ये सेन्सेक्स आणि निफ्टीमधील दररोजची घसरण ही विविध स्थानिक आणि जागतिक कारणांच्या संयोगामुळे आहे. गुंतवणूकदारांनी या परिस्थितीत संयम बाळगून, दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून गुंतवणुकीचे निर्णय घ्यावेत. बाजारातील अस्थिरता ही तात्पुरती असू शकते, आणि दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी योग्य संधी प्रदान करू शकते.