प्रस्तावना

एचएसआरपी नंबर प्लेट (HSRP Number Plate) बद्दल संपूर्ण माहिती म्हणजे वाहनांची सुरक्षितता आणि चोरी रोखण्यासाठी सरकारने अनेक उपाययोजना केल्या आहेत. त्यातील एक महत्त्वाची योजना म्हणजे हाय सिक्युरिटी रजिस्ट्रेशन प्लेट (HSRP – High Security Registration Plate). ही एक खास प्रकारची नंबर प्लेट आहे, जी देशभरातील सर्व वाहनांसाठी अनिवार्य करण्यात आली आहे. ही प्लेट सामान्य नंबर प्लेटपेक्षा जास्त सुरक्षित आहे आणि बनावट नंबर प्लेट्समुळे होणाऱ्या गुन्ह्यांना आळा घालण्यासाठी उपयुक्त आहे.

एचएसआरपी (HSRP) नंबर प्लेट म्हणजे काय?

एचएसआरपी HSRP ही सरकारी मान्यता प्राप्त अॅल्युमिनियम प्लेट आहे, जी वाहनाच्या पुढील आणि मागील बाजूस बसवली जाते. या प्लेटवर क्रोमियम आधारित होलोग्राम स्टिकर, पर्मनंट इंज्रेव्हिंग (Permanent Engraving) आणि नॉन-रिमूव्हेबल रिव्हेट्स असतात, जे हिला अधिक सुरक्षित बनवतात.

एचएसआरपी (HSRP) नंबर प्लेटची वैशिष्ट्ये

1. अॅल्युमिनियम प्लेट – ही विशेष दर्जाच्या अॅल्युमिनियमपासून बनवलेली असते.
2. होलोग्राम स्टिकर – या प्लेटवर अशोक चक्र असलेला 20mm होलोग्राम स्टिकर असतो, जो बनावट नंबर प्लेट टाळण्यासाठी महत्त्वाचा आहे.
3. पर्मनंट नंबर खोदकाम (Laser Engraving) – गाड्याच्या नोंदणी क्रमांकासोबत युनिक 10 अंकी कोड प्लेटवर खोदलेला असतो, जो सहज नष्ट करता येत नाही.
4. नॉन-रिमूव्हेबल रिव्हेट्स – एकदा ही प्लेट वाहनावर बसवल्यानंतर ती सहज काढता येत नाही.
5. रिफ्लेक्टिव्ह फॉइल – रात्री किंवा कमी प्रकाशातही हा नंबर स्पष्ट दिसण्यासाठी विशेष प्रकारचे रिफ्लेक्टिव्ह मटेरियल वापरले जाते.

एचएसआरपी (HSRP) नंबर प्लेट अनिवार्य का आहे?

भारतात बनावट नंबर प्लेटमुळे अनेक गैरप्रकार होत होते. अनेक वेळा चोरीस गेलेल्या गाड्यांचे नंबर बदलले जात असत, तसेच वाहतुकीचे नियम मोडूनही गाड्या सहज ओळखता येत नव्हत्या. एचएसआरपी नंबर प्लेटमुळे अशा प्रकारच्या गुन्ह्यांना आळा घालता येईल.

सरकारने 1 एप्रिल 2019 पासून नोंदणीकृत सर्व नवीन वाहनांसाठी ही प्लेट अनिवार्य केली आहे. तसेच जुन्या वाहनांसाठीही ती लावणे बंधनकारक करण्यात आले आहे.

एचएसआरपी HSRP नंबर प्लेटचे फायदे

1. वाहन चोरी रोखणे – प्रत्येक प्लेटवर युनिक क्रमांक आणि होलोग्राम असल्याने बनावट नंबर प्लेट तयार करणे कठीण होते.
2. वाहनाचा ट्रॅक ठेवता येणे – गाडी चोरीस गेल्यास किंवा गुन्ह्यात वापरण्यात आल्यास, पोलीस सहजतेने त्याचा मागोवा घेऊ शकतात.
3. वाहतूक नियंत्रण सुधारणा – ट्रॅफिक कॅमेऱ्याद्वारे या प्लेट्स वाचल्या जाऊ शकतात, त्यामुळे वाहतुकीचे नियम मोडणाऱ्या गाड्यांवर कारवाई करणे सोपे होते.
4. नियमांचे पालन अनिवार्य होणे – यामुळे वाहतुकीच्या नियमांचे पालन अधिक काटेकोरपणे होते.
5. रस्ते अपघात नियंत्रण – या प्लेटमुळे वाहने सहज ओळखता येतात आणि ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सुधारते.

एचएसआरपी नंबर प्लेट कशी मिळवायची?

एचएसआरपी नंबर प्लेट मिळवण्यासाठी खालील प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते –

1. ऑनलाइन अर्ज करणे :

• वाहनधारकांना त्यांच्या राज्यातील अधिकृत पोर्टलवर जाऊन अर्ज करावा लागतो.
• वाहनाचा नोंदणी क्रमांक, इंजिन क्रमांक आणि चेसिस क्रमांक भरावा लागतो.
• संबंधित फीस ऑनलाइन भरावी लागते.

2. अपॉइंटमेंट बुक करणे

• अर्ज यशस्वीरीत्या केल्यानंतर, तुम्हाला तुमच्या जवळच्या HSRP सेंटरवर भेट देण्याची तारीख मिळते.

3. प्लेट इन्स्टॉलेशन

• दिलेल्या दिवशी तुमच्या वाहनावर अधिकृत केंद्रावर जाऊन HSRP नंबर प्लेट बसवून घ्यावी लागते.

एचएसआरपी नंबर प्लेटसाठी शुल्क

HSRP नंबर प्लेटचे शुल्क वाहनाच्या प्रकारावर अवलंबून असते –

• दुचाकी वाहनांसाठी – सुमारे ₹400 ते ₹600
• चारचाकी वाहनांसाठी – ₹1,100 ते ₹1,500
• व्यावसायिक वाहने – ₹1,500 पेक्षा अधिक

एचएसआरपी नंबर प्लेटशी संबंधित दंड

• जर एखाद्या वाहनाने एचएसआरपी नंबर प्लेट लावली नसेल, तर त्यांना ₹5,000 पर्यंत दंड भरावा लागू शकतो.
• काही राज्यांमध्ये हा दंड ₹10,000 पर्यंत वाढवण्यात आला आहे.

एचएसआरपी नंबर प्लेटशी संबंधित सरकारचे नियम

1. 1 एप्रिल 2019 नंतर विकल्या गेलेल्या सर्व गाड्यांसाठी HSRP नंबर प्लेट बंधनकारक आहे.
2. जुनी वाहने देखील HSRP नंबर प्लेट लावणे आवश्यक आहे.
3. ही प्लेट फक्त सरकारने मान्यता दिलेल्या अधिकृत विक्रेत्यांकडूनच घेतली जाऊ शकते.
4. प्लेट चुकीच्या पद्धतीने बसवल्यास किंवा बदल केल्यास दंड होऊ शकतो.

निष्कर्ष

एचएसआरपी नंबर प्लेट ही सुरक्षिततेच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाची आहे. यामुळे वाहनचोरी, वाहतुकीच्या नियमांचे उल्लंघन आणि अपघातांचे प्रमाण कमी करता येऊ शकते. सरकारने ही सुविधा लागू केल्यामुळे वाहन ओळखणे, ट्रॅकिंग करणे आणि वाहतूक नियंत्रण अधिक सोपे झाले आहे. जर तुमच्या वाहनावर अद्याप HSRP नंबर प्लेट नसेल, तर लवकरात लवकर ती बसवून घ्या आणि वाहतुकीचे नियम पाळा.